Marrondag: tussen trommel en traditie

Elk jaar op 10 oktober klinkt het ritme van de apinti weer luider dan normaal.

Kleurrijke klederdracht, rook van geroosterde vis, lachende gezichten, het is de Dag der Marrons, de dag waarop vrijheid wordt gevierd. Maar tussen de trommels en de tenten rijst een ongemakkelijke vraag: waar is de geest van de voorouders gebleven?

Wat ooit begon als een plechtige herdenking van verzet en overlevingskracht, is voor velen verworden tot een gezellig cultureel evenement, compleet met optredens, foodtrucks en selfies. Alsof we met luide muziek kunnen vergeten dat de vrijheid van toen nog lang niet volmaakt is.

De betekenis die verbleekt

De Marrons, nakomelingen van tot slaaf gemaakten die wisten te ontsnappen aan de ketenen van de plantages, vochten voor iets wat destijds ondenkbaar was: vrijheid in een wereld die hun menselijkheid ontkende.

Ze bouwden dorpen diep in de bossen, voerden oorlogen tegen koloniale troepen en dwongen zelfs vredesverdragen af. Die verdragen waren het bewijs van hun moed en hun recht op bestaan.

De Dag der Marrons werd ingesteld om juist dát te herdenken: de trots, de kracht en het offer van mensen die liever stierven dan in slavernij leefden.

Niet om de zoveelste vrije dag op de kalender te hebben. Niet om alleen te dansen en te eten. Maar om stil te staan bij wat vrijheid werkelijk betekent.

Toch lijkt de dag tegenwoordig voor velen meer op een festival dan op een herinnering. De speeches worden korter, de muziek harder, en de betekenis stiller.

Jongeren spreken over “Marrondag” alsof het een braderie is, een dag met lekkere pindasoep en modeshows, maar zonder het gewicht van geschiedenis.

Vrijheid met oordopjes

Het is niet dat vieren verkeerd is. Integendeel. Juist in vreugde leeft de kracht van overleving. Maar als de herdenking van vrijheid alleen nog plaatsvindt tussen de luidsprekers en de bar, verliezen we de verbinding met de grond waarop die vrijheid is gebouwd.

We feesten nu vaak op de echo van het verleden, niet meer met de geest ervan.

De apinti-drum roept, maar het lijkt of we luisteren met oordopjes in.

In plaats van verhalen van strijd en opoffering, horen we reclames voor drankmerken en politieke speeches vol holle woorden.

Sommige leiders gebruiken de dag om zichzelf te profileren, terwijl de voorouders toekeken, als ze konden, met gefronste wenkbrauwen.

Want wat hebben we geleerd van hun offers, als we niet eens weten waar die voor stonden?

Een vergeten verantwoordelijkheid

De Marrons van toen wisten wat eenheid betekende. Ze vochten niet voor status of likes, maar voor land, waardigheid en toekomst.

Vandaag zien we nog steeds dorpen waar kinderen geen goed onderwijs krijgen, waar rivieren vergiftigd worden door goudwinning, en waar landrechten nog altijd betwist worden.

Wat zegt dat over ons herdenken?

Wat is vrijheid waard als de nakomelingen van vrijheidsstrijders nog steeds moeten vechten voor erkenning?
We vieren de overwinning, maar vergeten de strijd die voortduurt.

De Dag der Marrons zou ook een dag moeten zijn van zelfreflectie. Een dag waarop we durven te vragen: wat doen wij met de vrijheid die zij bevochten hebben?

Durven we op te komen voor rechtvaardigheid, zoals zij dat deden, of beperken we ons tot zingen en swingen, een dag per jaar?

De trommel en de stilte

Er zijn gelukkig ook plekken waar de oorspronkelijke geest nog voelbaar is.

In dorpen als Pikin Slee, Drietabbetje en Nieuw Aurora wordt nog steeds een plengoffer gebracht, een stil gebed uitgesproken, een verhaal verteld over grootouders die vochten en vluchtten. Daar is het geluid van de apinti niet alleen ritme, maar herinnering.

Daar heeft de drum nog betekenis.

Misschien is dat wat we terug moeten vinden: de stilte tussen de slagen van de trommel. De ruimte waarin we ons kunnen herinneren waarom we überhaupt feestvieren.

Een dag om te herdenken én te handelen

De Dag der Marrons hoeft geen sombere dag te zijn. Het mag dansen, zingen, lachen, dat is óók eerbetoon. Maar het moet wel een dag zijn die betekenis heeft.

Laten we het feest niet scheiden van de geschiedenis.

Laat de drum weer spreken over vrijheid, niet alleen over plezier.

Want zolang er Marron-gemeenschappen zijn die nog steeds strijden voor hun rechten, is 10 oktober geen eindpunt, maar een herinnering aan een onaf verhaal.

De voorouders hebben hun deel gedaan, nu is het aan ons om hun erfenis recht te doen.

Dus ja, feest. Maar feest met bewustzijn.

Laat elke slok, elke danspas en elke apinti-slag doordrongen zijn van respect voor diegenen die ooit wegrenden van de zweep, en daardoor de weg baanden naar de vrijheid die wij vandaag te makkelijk vanzelfsprekend vinden.

Eduard Hartgens

Dit artikel betreft een ingezonden opiniestuk. Voor de publicatie van ingezonden artikelen hanteren wij specifieke voorwaarden. Voor meer informatie of om zelf een ingezonden bericht te sturen, kunt u contact opnemen via [email protected] of direct via WhatsApp.

Let op: Publicatie van opiniestukken houdt niet in dat GFC Nieuws het eens is met de inhoud