Wie in Paramaribo rondloopt, ziet iets bijzonders. Een moskee en een synagoge als buren, hindoetempels die onaangetast hun rituelen uitvoeren, kerken die elke zondag volstromen.
We tonen dit beeld graag als bewijs van onze verdraagzaamheid. Maar gebouwen die naast elkaar staan, zeggen nog niets over hoe mensen met elkaar omgaan.
We verwarren tolerantie vaak met harmonie. In werkelijkheid is het meestal: “laat die ander maar, ik heb genoeg aan mezelf.”
Dat is geen respect, dat is gemakzucht. En die houding wordt in 2025 alleen maar versterkt door iets wat ik het nieuwe Surinaamse egocentrisme noem.
Het nieuwe egocentrisme
Technologie heeft ons zogenaamd verbonden, maar intussen gescheiden. Iedereen leeft in zijn eigen WhatsApp-groep, eigen Facebook-pagina, eigen etnische kring. We liken en scrollen, maar luisteren zelden écht naar iemand die anders is.
Dat egocentrisme maakt ons blind. We zien de problemen van het land, corruptie, armoede, gebrekkige voorzieningen, en zeggen: “Mi no man, dat is niet mijn verantwoordelijkheid.” Terwijl het natuurlijk wél onze verantwoordelijkheid is.
De etnische bril
Suriname noemt zichzelf trots multi-etnisch. Dat klopt, maar het is ook een valkuil. Zolang we elkaar blijven reduceren tot “die Hindoestaan”, “die Marron”, “die Javaan”, zetten we onszelf vast.
Identiteit kies je zelf niemand kan die opleggen. Toch laten we anderen dat voortdurend doen. De politiek is het duidelijkste voorbeeld: partijen profileren zich nog steeds vooral als vertegenwoordigers van één groep. Het gevolg: verdeeldheid en stagnatie.
Maar ook wij, burgers, doen er vaak aan mee. We labelen sneller dan we willen toegeven.
Communicatie: onze zwakke plek
Misschien ligt de oplossing niet in grote woorden over “nationale eenheid” maar in iets simpelers: communicatie. En daar zijn we echt beroerd in.
Gesprekken verlopen vaak:
-Óf vol ruzie en misverstanden.
-Óf eindeloos, veel woorden maar weinig duidelijkheid.
-Slechts zelden kort, helder en zonder ruis.
Die laatste vorm vind je vooral in kleine gemeenschappen waar mensen elkaar echt kennen. Maar zodra we groter denken, stad, land, politiek, gaat het mis.
Paramaribo als spiegel
Paramaribo belichaamt die tegenstrijdigheid. Ja, we hebben de trots van de moskee naast de synagoge. Maar we hebben ook buurten waar mensen elkaar niet vertrouwen, waar etnische scheidslijnen diep zitten, en waar politiek verdeeldheid vergroot.
Nemen we genoegen met naast elkaar, of durven we de stap te zetten naar met elkaar? Dat verschil bepaalt of we straks een samenleving zijn die overeind blijft, of slechts losse groepen met hetzelfde paspoort.
Het begint bij onszelf
We hoeven niet te wachten op leiders, die hebben vaak zelfs belang bij verdeeldheid. Het begint bij onszelf. Hoe vaak stap jij op je buurman van een andere achtergrond af? Hoe vaak zeg je: “laten we dit samen doen” in plaats van “dat is hun probleem”?
Kleine daden maken groot verschil: een gezamenlijke sportdag, een buurtproject, een simpele uitnodiging voor een maaltijd. Elke keer dat we uit onze bubbel stappen, breken we een stukje wantrouwen af.
Slotgedachte
We moeten stoppen met onszelf voor de gek te houden. Ja, Paramaribo is uniek. Ja, de moskee en synagoge zijn een prachtig symbool. Maar een symbool zonder inhoud is leeg.
Trots alleen brengt ons niet verder. Wat we nodig hebben is ook een beetje moed. De moed om niet langer weg te kijken, om “hokjesdenken” los te laten en om onze communicatie serieus te nemen.
De toekomst van onze samenleving hangt niet af van de gebouwen die we naast elkaar neerzetten, maar van de bruggen die we ertussen slaan. En die bruggen beginnen niet in de politiek, niet in een regeringsplan, maar in onze eigen straat. Bij jou en bij mij.
Wan pipel, als we elkaar niet naast, maar mét elkaar gaan leven.
Eduard Hartgens
