Chan Santokhi verdient een magere 6 voor de monetaire redding van Suriname. Maar een dikke 10 voor herstel van de Surinaamse rechtstaat.
“Kinki systeem” President Simons doet er goed aan om haar zonnebril niet op de neus van vrouwe Justitia te drukken en de legacy van Santokhi, het herstel van de Surinaamse rechtstaat, te blijven voeden met haar “rechtvaardigheidsmoedermelk” en keihard optreden tegen corruptie, ook tegen figuren binnen de NDP.
Bouta, de wissel-wissel tori-mang
We kennen allemaal de podiumtaal van Desi Bouterse: dreigende uitspraken, theatrale beloften en het gemak waarmee hij verkondigde dat hij “de hele VHP” kon opsluiten als hij dat wilde. Hij stelde dat hij voldoende bewijs had van corruptie en illegale praktijken om die partij “op te ruimen”.
Maar het wezenlijke punt is niet alleen wat hij zei, het is wat hij níét deed. Bouterse had genoeg motieven — zowel openlijk als verborgen — om de rechtsstaat aan te tasten of zichzelf te redden. Hij deed niets om het systeem te versterken; in plaats daarvan zorgde hij ervoor dat het systeem hem kon dienen.
Zijn woorden over het opsluiten van VHP-ersen het zoeken naar “een zachte landing” zijn geen retoriek van een leider die rechtvaardigheid nastreeft, maar van iemand die zijn eigen belangen boven die van de natie stelt.
En die zachte landing kreeg hij: hij mocht vluchten van Sanotkhi (zijn oude mati), en in wezen bleef de schadelijke cultuur van “neks no fout” lang hangen.
Family en Friends, zo is Suriname opgevoed, langer dan 50 jaar
Onder Bouterse was de rechtsstaat van Suriname niet een functie die burgers kon beschermen; het was een instrument dat selectief werd ingezet voor vrienden en familie — het beruchte “friends and family”-principe die Surinaamse politici hebben verfijnd. Het adagium “Neks not fouts” — niets is fout — gold in de praktijk alleen voor een kleine kring rond de macht van Bouterse.
Dat systematische wegkijken en het cultiveren van ondoorzichtige netwerken van cliëntelisme maakten dat recht en moraal verstrengeld raakten met politieke overleving. Een samenleving kan onder dergelijke omstandigheden niet gezond functioneren: vertrouwen in instituties verdwijnt, de publieke sector wordt gecorrumpeerd en legitimiteit vervliegt.
Dit is allemaal gebeurd onder Bouterse en de NDP regeringen. Het land, onderwijs, gezondheidszorg, gronduitgifte, monetaire status, de rechtstaat alles is vernietigd.
Tot zijn laatste adem heeft ex-President Venetiaan dit proberen duidelijk te maken maar de nieuwe NDP aanwinst, de NPS, die nu op de schootzit van de NDP en nieteens durft te snuffelen maar zih koest houdt als een lief hondje aan de lijn van haar baas. Wat een vertoning, wat een schande.
Herstel van de Surinaamse rechtstaat, de legacy die Santokhi achterlaat
Dat is wat mij betreft zijn legacy, herstel van de Surinaamse rechtstaat, met als toppunt de veroordeling van Bouterse en de veroordeelde moordenaar die in de nacht mocht vluchten, om later door ET naar huis gefietst te worden.
Het was dan ook opmerkelijk en historisch dat onder het presidentschap van Chan Santokhi een kentering plaatsvond. De veroordeling van Bouterse is niet alleen een persoonlijk einde van een controversiële figuur; het is het tastbare bewijs dat de rechtsstaat in Suriname een nieuwe adem kreeg.
Santokhi’s regering legde de nadruk op herstel van instituties en het toepassen van juridische normen zonder vrees of gunst. Dat proces is geen eenvoudig of eendimensionaal succes — het is een moeizaam, politiek geladen traject waarin soms fouten worden gemaakt en verliezen geleden.
Maar het feit dat de sporen van justitiële onafhankelijkheid zichtbaar werden en dat machthebbers ter verantwoording werden geroepen, markeert een cruciale stap voorwaarts.
Een comeback van Santokhi in 2030 als de Surinaamse Trump?
Politiek succes weerspiegelt vaak die percepties: de 45.000 stemmen die Santokhi persoonlijk haalde — een stembonus van circa 6.000 stemmen boven president Simons — en 17 zetels in het parlement tonen dat velen toch zijn leiderschap en de herstellende koers hebben beloond.
En dit gegeven maakt een verrassende comeback in 2030 niet onmogelijk als Santokhi nu de juiste stappen zet, de VHP hervormd en zichzelf, zijn omgeving en zijn partij, sterker maakt dan in 2020. Natuurlijk zijn er politieke kanttekeningen: Santokhi’s 2025 campagneteam en zijn interne advisering bleken minder effectief op bepaalde momenten — een oudere garde fysiek en mentaal vermoeide en incompetente adviseurs had geen antwoord op moderne uitdagingen.
Men kon niet op tegen de goed georganiseerde NDP propaganda machine. De Santokhi fluisteraars hebben hem zo bewust misleid en zo de afgrond in geduwd omdat ze een toch een hekel aan hem hadden.
Santokhi heeft zichzelf ook de put in geduwd en laten verleiden met zoete praatjes van opportunistische fluisteraars terwijl hij juist de kritische personen had moeten consulteren en omarmen als het om goede campagne advies ging.
Maar geen enkel politiek gemis doet af aan wat hij voor de rechtsstaat heeft gedaan. Zijn nalatenschap op dat punt is blijvend: hij is de president die de Surinaamse rechtsstaat herstelde en daarmee ruimte schiep om ook anderen die de wet hebben overtreden, aan te pakken.
Gaat Simons verder dan Santokhi met het versterken van de Surinaamse rechtstaat?
De vraag rijst nu: wat gebeurt er met die herwonnen rechtsstaat onder president Simons? Vanaf het begin lijkt Simons zich te willen profileren als iemand die scherp optreedt — soms met een retoriek die even dreigend klinkt als die van Santokhi.
Santokhi werd daardoor als arrogant gezien, en velen hebben er een trauma aan overgehouden, terwijl Simons ondanks haar botte optreden, niet hetzelfde wordt verweten en ervaren. Maar de oplettende observeerder zag het; toen zij aankondigde dat zij “alle VHP-ers” zou aanpakken, ontlokte dat meteen stille waarschuwingen: wie te hard en selectief zuivert, kan zelf het slachtoffer worden van een terugslag.
De politieke dynamiek is voorspelbaar: als de VHP-strijders nu massaal dossiers gaan openbaren over misstanden binnen de NDP, NPS en andere coalitiepartners, dreigt het land in een modderstroom van wederzijdse beschuldigingen te verzanden. Dat zou de instituties opnieuw onder druk zetten en het publieke vertrouwen kunnen uithollen.
Toch is er — vooralsnog — reden tot optimisme. Tot dusver lijkt President Simons zich te willen houden aan de spelregels van de rechtsstaat. Zij houdt haar rug recht en toont bereidheid om procedures te respecteren. Bouterse krijgt geen eerherstel, punt uit!
Het lijkt erop dat president Simons de legacy van Santokhi omarmd en voortzet met als doel verdere versterking van de Surinaamse rechtstaat door nu keihard en onpartijdig op te treden tegen corruptie en corruptelingen, wat bemoedigend is.
Immers, het cruciale verschil tussen willekeur en rechtsstaat is niet wie zetelt op het kabinet van de president, maar of er transparante, onafhankelijke mechanismen bestaan om beschuldigingen te onderzoeken, bewijzen te wegen en sancties toe te passen.
Als Simons dit principe blijft eerbiedigen, kan haar optreden zich onderscheiden van het oude patroon van persoonlijke wraak of partijdige afrekening. Hoe dit vorm krijgt kan alleen Simons bepalen.
Politieke zuiveringen en het openbaren van elkaars misstanden zijn bijna onvermijdelijk in een land dat lange tijd in een cultuur van immuniteit heeft gezeten.
De ware test is echter of instellingen — rechtbanken, openbaar ministerie, onafhankelijke toezichthouders — dit proces beheersen en in banen leiden. Als dit gebeurt, wordt de confrontatie tussen partijen niet een louter spel van wederkerige beschuldigingen, maar een institutioneel afrekeningsproces dat de rechtsorde verder verstevigt.
Conclusie
Het herstel van de Surinaamse rechtsstaat is geen voltooid feit, maar een breuklijn in de Surinaamse politieke geschiedenis die ruimte biedt voor reflective en daadkracht en zo een duurzame toekomst.
Santokhi laat zijn geschiedwaardige legacy achter met het zetten van die enorme stap: zijn regering heeft laten zien dat zelfs machtigen ter verantwoording geroepen kunnen worden, ook al ontspringen onder zijn bewind bepaalde figuren toch de dans en de weegschaal van vrouwe Justitia.
De uitdaging ligt nu bij de opvolging: President Simons en alle politieke actoren dragen de verantwoordelijkheid om de rechtsstaat te bewaken, niet te misbruiken.
Als zij kiezen voor transparantie, procedure en gelijke toepassing van de wet, zal Suriname de vruchten plukken van een werkelijk herstelde rechtsorde. Als politiek kortetermijnwinst blijft domineren boven institutionele stevigheid, dreigt de cirkel van “nek no fout” zich opnieuw te sluiten.
Het lot van de Surinaamse democratie, of het een failed state is of niet, hangt niet af van één man of vrouw, maar van de collectieve keuze om recht boven partijdigheid te stellen.
Dus president Simons doet er goed aan om haar zonnebril niet op de neus van vrouwe Justitia te drukken en de legacy van Santokhi, het herstel van de Surinaamse rechtstaat, te blijven voeden met haar “rechtvaardigheidsmoedermelk”.
Dr. Ashwin Ramcharan RO
Dit artikel betreft een ingezonden opiniestuk. Voor de publicatie van ingezonden artikelen hanteren wij specifieke voorwaarden. Voor meer informatie of om zelf een ingezonden bericht te sturen, kunt u contact opnemen via [email protected] of direct via WhatsApp.
Let op: Publicatie van opiniestukken houdt niet in dat GFC Nieuws het eens is met de inhoud
