De hoogste gezagsdragers van de leefgemeenschappen van de Inheemse volken en de nazaten van de tot slaafgemaakten in Suriname hebben in een officiële brief gereageerd op de door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en de Nederlandse regering uitgesproken excuses voor het slavernijverleden (19 december 2022 en 1 juli 2023).
De reactie is het resultaat van een vijfdaagse Gran Krutu (grote volksvergadering) die plaatsvond van 14 tot en met 18 augustus 2025 te Zanderij, voorafgegaan door talrijke dorps- en districtsvergaderingen.
In de brief, gericht aan de Koning en in kopie aan minister-president Hendrikus Schoof, benadrukken de gemeenschappen zowel de erkenning van het uitgesproken gebaar als de noodzaak van een vervolgstap richting echte verzoening.
Onverwerkte wonden en historische onrechtvaardigheid
De gemeenschappen herinneren eraan dat slavernij en kolonisatie geen afgesloten hoofdstukken zijn maar een voortdurende bron van pijn, identiteitsverlies, structurele achterstelling en mensenrechtenschendingen.
Zij verwijzen naar de vernietiging van Inheemse leefgebieden, gedwongen kerstening, marginalisatie, alsook naar de gewelddadige geschiedenis van de Trans-Atlantische slavernij, inclusief marteling, seksueel geweld, onmenselijke behandeling, economische uitbuiting en het verlies van menselijke waardigheid.
Deze geschiedenis is door de Verenigde Naties erkend als “misdaden tegen de menselijkheid”.
Verdeeldheid door koloniaal beleid
De brief onderstreept dat het koloniale systeem bewust verdeel-en-heers toepaste, waardoor diepe kloven ontstonden tussen gemeenschappen.
Deze historische verdeeldheid werkt volgens hen tot op heden door in de relatie tussen Suriname en Nederland.
Zowel Inheemse volken als Afro-Surinaamse nazaten leven volgens de verklaring nog steeds in omstandigheden van structurele achterstelling, onvoldoende rechtszekerheid en achterblijvende sociaaleconomische ontwikkeling.
Met name het ontbreken van wettelijke erkenning van Inheemse en tribale volken – ondanks bindende uitspraken van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens – wordt genoemd als urgent probleem.
Waardering voor excuses, maar noodzaak tot vervolgstappen
De gemeenschappen erkennen het belang van de door de Koning uitgesproken excuses, maar geven aan dat het proces niet in gelijkwaardigheid tot stand is gekomen.
Volgens hun tradities dienen excuses:
-
persoonlijk,
-
in overleg,
-
met expliciete erkenning van schuld,
-
vergezeld van herstelmaatregelen, en
-
gericht op voorkomen van herhaling te worden aangeboden.
Zij verzoeken daarom dat Zijne Majesteit persoonlijk naar Suriname afreist om de excuses in dialoog te herhalen en samen met de gemeenschappen vervolgafspraken te maken.
In lijn met hun cultuur benadrukken zij dat vergeving niet zonder tastbare en duurzame gebaren gebeurt.
Herstel dient in gezamenlijk overleg bepaald te worden, met aandacht voor geestelijke, maatschappelijke, economische en culturele dimensies.
Oproep tot gezamenlijk herstelprogramma
De gemeenschappen roepen Nederland op tot een gelijkwaardige dialoog en het gezamenlijk ontwikkelen van een herstelprogramma dat gericht is op:
-
structurele erkenning en bescherming van rechten;
-
sociaaleconomische versterking van de achtergebleven gemeenschappen;
-
waarheidsvinding, educatie en nationale heling;
-
duurzame samenwerking op basis van respect en wederkerigheid.
Hoewel het verleden diepe littekens heeft achtergelaten, spreken de leiders hun wens uit om een nieuw hoofdstuk te openen — een toekomst waarin respect, gelijkwaardigheid, herstel en verzoening centraal staan, zodat de komende generaties in waardigheid en eenheid kunnen verder bouwen.
