De Vereniging van Economisten in Suriname (VES) heeft haar bestuur herkozen en daarmee ook haar koers bevestigd.
Dat klinkt misschien formeel, maar het is een signaal met gewicht. Want terwijl Suriname balanceert op een fragiele financiële koord, herhaalt de VES haar kernboodschap: zonder gezond financieel beleid en sterke controle-instituten glijden we af naar nóg meer schulden, nog minder vertrouwen en een toekomst waarin de beloofde oliedollars eerder een vloek dan een zegen worden.
Een zeldzaam goed voorbeeld
Opvallend is dat de VES zelf het goede voorbeeld geeft. Het Jaarverslag 2024 is opgesteld op transactiebasis. Geen creatieve kastrucs, geen cosmetische boekhouding, maar gewoon: dit kwam binnen, dit ging eruit. Transparantie zoals het hoort.
Daarmee laat de VES zien dat verantwoordingsplicht niet alleen een loze kreet hoeft te zijn, maar een praktische realiteit.
Stel je voor dat de overheid dezelfde discipline zou hebben. Dan zouden begrotingen eindelijk weer gaan over de werkelijke cijfers, in plaats van over verkiezingspraat en politieke luchtkastelen.
Als zelfs een vereniging van economen haar boeken netjes openlegt, waarom kan de staat dat niet?
De oliedollars: kans of nachtmerrie
Vanaf 2028 stromen er oliedollars het land binnen. Voor sommigen klinkt dat als de jackpot. Maar de VES waarschuwt terecht: zonder strakke regels en sterke instituties verandert die jackpot in een nachtmerrie. Het geld kan dan wegvloeien in corruptie, vriendjespolitiek en prestigeprojecten waar de bevolking weinig aan heeft.
De geschiedenis leert genoeg lessen. Kijk naar Venezuela, Nigeria of dichter bij huis: landen die ooit zwommen in olie-inkomsten maar hun bevolking berooid achterlieten. Suriname kan niet zeggen dat het niet gewaarschuwd is.
Wat nodig is, is een sovereign wealth fund met harde spelregels, los van politieke grillen. Geld voor investeringen in onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur. Niet voor verkiezingscampagnes, niet voor prestige, en al helemaal niet voor de zakken van een kleine elite.
De harde realiteit
Toch moeten we eerlijk zijn: de VES kan analyseren, adviseren en agenderen, maar zij kan niet uitvoeren. De macht zit bij regering en parlement. En daar wringt het.
Want zolang controle-instituten worden verzwakt door politieke benoemingen en vriendjespolitiek, blijven de waarschuwingen van de VES meer echo dan motor.
Iedereen weet dat de Rekenkamer, de Centrale Bank en de staatsbedrijven sterker moeten worden. Maar wie durft in te grijpen? Belastingen verhogen, subsidies aanpakken, uitgaven korten, dat zijn maatregelen waarmee je geen stemmen wint.
Politici kiezen te vaak voor korte termijn applaus, terwijl de lange termijn langzaam wegrot.
Tijd voor courage
Wat Suriname nu nodig heeft, is geen nieuwe analyse, maar politieke courage. Een kabinet dat durft te zeggen: we zetten onze eigen macht opzij, zodat instituties onafhankelijk en sterk kunnen functioneren.
Een parlement dat wetten aanneemt die de besteding van olie-inkomsten in beton gieten. En leiders die begrijpen dat het volk recht heeft op stabiliteit in plaats van chaos.
De VES heeft haar rol gespeeld: zij zet de toon, ze laat zien hoe transparantie werkt, ze waarschuwt waar het mis kan gaan.
Maar de melodie, die moet uit de Den Haagstraat komen. Dáár, in het gebouw van Financiën, worden de echte beslissingen genomen. Dáár wordt bepaald of Suriname eindelijk kiest voor discipline of opnieuw wegzakt in wanbeleid.
Tot slot
Het is verleidelijk om cynisch te doen en te zeggen: “Ach, weer een rapport, weer een waarschuwing.” Maar dat zou de VES tekortdoen. In een land waar instituties vaak buigen onder politieke druk, is het moedig om keer op keer te zeggen waar het op staat.
De VES kan Suriname niet redden. Dat kan alleen de politiek. Maar als de regering de adviezen blijft negeren, dan is straks niet de VES, maar de hele bevolking die de prijs betaalt.
Eduard Hartgens
