‘Onderdanigheid zit diep’: Pinas uit zorgen over mentaliteit in Suriname

Ondanks jaren van economische druk en dalende koopkracht blijft het opvallend rustig op straat in Suriname.

Waar in andere landen woede en protest snel zichtbaar worden, overheerst hier berusting.

Volgens analist en criticus R. Pinas is dat geen toeval.

In gesprek met GFC Nieuws zegt hij dat onderdanigheid en conflictvermijding diep verankerd zitten in delen van de samenleving, met verstrekkende gevolgen.

Weinig protest, veel acceptatie

Pinas wijst erop dat Suriname de afgelopen jaren zware economische klappen heeft gekregen, maar dat grootschalige protestacties uitblijven.

Ter vergelijking noemt hij Frankrijk, waar werknemers van Air France in 2015 een directievergadering bestormden na aangekondigde ontslagen en zelfs kleding van topfunctionarissen afscheurden.

Het incident ging de wereld over. “Zoiets is in Suriname vrijwel ondenkbaar,” stelt Pinas. “Wij accepteren veel, soms te veel.”

Minderwaardigheidsgevoel en angst

Volgens Pinas speelt een minderwaardigheidsgevoel een belangrijke rol. Dat gaat samen met angst voor conflict en angst voor gevolgen.

Mensen vrezen sociale uitsluiting, problemen op het werk of spanningen binnen familie en gemeenschap.

In kleine samenlevingen als in Suriname, waar iedereen elkaar kent, werkt die angst extra verlammend. Kritiek wordt al snel gezien als aanval op harmonie of status, waardoor zelfcensuur ontstaat.

Onderwijs en de waarom vraag

Een opvallend verschil ziet Pinas bij Surinamers die in Nederland zijn opgegroeid. Zij lijken vaker vragen te stellen en gezag ter discussie te durven zetten. Dat is geen toeval, zegt hij.

Internationaal onderzoek van onder meer de OECD laat zien dat kritisch denken en het stellen van de waarom vraag bewust worden aangeleerd in onderwijs.

In Suriname is die cultuur minder sterk ontwikkeld, waardoor jongeren minder worden gestimuleerd om tegenmacht te vormen.

Gevolgen voor de samenleving

De uitkomst is volgens Pinas een samenleving waarin veel wordt geslikt en weinig wordt uitgesproken.

Dat vermindert de publieke controle op machthebbers en vergroot de ruimte voor wanbeleid en vriendjespolitiek.

“Zolang angst en onderdanigheid overheersen, blijft echte vooruitgang moeilijk,” waarschuwt hij.