Zaterdagochtend schreef ik een column “Een ochtend die begint met bloed: niemand is veilig, ook de politie niet.”
Een lezer reageerde daarop met een schokkende eerlijkheid:
“Niemand bekommert zich echt om de burger.
Criminelen zoeken geld, dus moorden ze.
Politie zoekt geld, dus stelen ze.
Douane zoekt geld, dus zijn ze corrupt.
Ministers zoeken geld, dus stelen ze land en goederen.
DNA-leden verdienen riant en doen weinig.
En het volk… het volk hoopt. En zet steeds hetzelfde gespuis terug in DNA.
We houden dit zelf in stand.
Maar we hebben drie opties:
- Stem verstandig
- Ga ook stelen, roven, moorden
- Word politicus.”
Tot zover de reactie van de lezer.
Optie 2 valt voor mij af. Optie 3? De toekomst zal het leren.
Maar voor nu blijft de cruciale vraag over:
De mythe van “verstandig stemmen”
Iedere verkiezing wordt dezelfde mantra herhaald: “Stem verstandig.”
Maar niemand legt ooit uit wat dat precies betekent.
In de politieke psychologie wordt stemgedrag vaak beïnvloed door drie factoren (lees o.a. de wetenschappelijke onderzoeken van Daniel Kahneman, Christopher H. Achen en Larry M. Bartels, John Zaller):
- Emotie: boosheid, angst, hoop, frustratie
- Groepsidentiteit: etniciteit, partijtraditie, “wij tegen zij”
- Korte-termijnbelangen: wie geeft me een baan? Wie belooft me iets?
Met andere woorden: rationeel stemmen is zeldzaam. Extreem zeldzaam. Wereldwijd en in Suriname misschien nog meer.
We stemmen:
- uit jaloezie (“Deze moet weg.”)
- uit woede (“De andere partij heeft me teleurgesteld.”)
- uit erfenis (“Mijn familie stemt altijd op…”)
- uit angst (“Als zij winnen, komt er chaos.”)
- uit persoonlijke gunsten (“Hij heeft me geholpen.”)
Niet omdat een partij een bewezen beleid heeft.
Niet op basis van data, cijfers, of langetermijnvisie.
Niet omdat we een grondig verkiezingsprogramma lazen.
Nee. We stemmen omdat we gevoel verwarren met verstand.
De Surinaamse vicieuze cirkel
Elke vijf jaar herhaalt hetzelfde script zich:
Voor de verkiezingen
Partijen verklaren heilig:
“Wij werken nooit samen met die partij.”
“Principes zijn onbuigzaam.”
Na de verkiezingen
Onvoldoende zetels.
Plots verdwijnen principes als regen in droog seizoen.
En onder het mom van landsbelang wordt alles weggeslikt.
Een regering met tegenstrijdige agenda’s
Die vervolgens:
- elkaar intern saboteert
- corruptie normaliseert
- beleid laat verzanden
- de burger teleurstelt
- en na vijf jaar roept: “Geef mij nog een kans.”
Het volk, murw geslagen door teleurstellingen, doet vervolgens dit:
We straffen de vorige regering af en wel met een nieuwe regering die dezelfde fouten maakt.
Dat is onze democratische déjà vu.
En elke keer denken we: “Deze keer wordt het anders.”
Maar niets verandert als wij niet veranderen.
Wat betekent verstandig stemmen dan wél?
Verstandig stemmen betekent volgens de politieke wetenschap:
- Stemmen op basis van prestaties, niet beloften.
Niet: “Ze lijken goed.”
Maar: “Wat hebben ze gedaan? Wat is hun trackrecord?”
- Minder kijken naar personen, meer naar systemen.
Een vriendelijke politicus kan een ramp zijn voor beleid.
Een minder charismatische politicus kan de redder van een ministerie zijn.
- Stemmen op stabiliteit, niet op sentiment.
Wat voelt goed, is niet altijd wat werkt.
- Kiezen voor partijen die beleid kunnen uitvoeren.
Niet partijen die alleen praten.
Niet partijen die alleen bestrijden.
Maar partijen die resultaten kunnen leveren; meetbaar, toetsbaar.
- Stemmen met het land in gedachten, niet je eigen zak.
Politieke ruilhandel: “Wie kan mij helpen aan een perceel of werk” heeft ons exact gebracht waar we nu zijn.
- Begrijpen dat stemmen geen loterij is.
Het is geen gok.
Het is een verantwoordelijkheid.
De pijnlijke waarheid
Zolang wij:
- stemmen uit woede
- stemmen uit etnische loyaliteit
- stemmen op gunsten
- stemmen om iemand weg te stemmen
- stemmen op basis van beloftes die we zelf niet geloven, zal Suriname blijven waar het is.
Zolang wij leiders blijven belonen die ons teleurstellen, zullen leiders ons blijven teleurstellen.
Zolang we corruptie normaal vinden bij onder meer politici, bij politie, bij douane en bij burgers zal corruptie de norm blijven.
Zolang wij hopen dat een nieuwe Messias alles oplost, zullen we elke vijf jaar wakker worden in dezelfde misère.
De vraag is dus niet: wie verdient onze stem?
De vraag is: verdienen wij betere leiders als we dezelfde keuzes blijven maken?
Ons stemgedrag spreekt boekdelen.
We willen verandering, maar we stemmen op herhaling.
We willen veiligheid, maar kiezen voor chaos.
We willen eerlijk bestuur, maar we belonen oneerlijkheid.
Het is alsof we water willen, maar op een vuurknop drukken.
Daar komt nooit water uit.
Nooit.
Tot slot
De lezer schreef:
“Er zijn drie opties: verstandig stemmen, crimineel worden, of politicus worden.”
Voor mij is er maar één optie!
Een volwassen, bewuste, geïnformeerde stem.
Niet stemmen met de buik.
Niet stemmen met in je achterhoofd ‘wie helpt mij aan een perceel of werk.
Niet stemmen met boosheid.
Niet stemmen om te straffen.
Maar stemmen met een helder hoofd, een stevig geheugen en de blik gericht op Suriname over twintig, dertig, veertig, vijftig jaar; niet Suriname morgen.
Dat is verstandig stemmen.
En dat is misschien wel het moeilijkste wat we ooit zullen moeten leren.
Sheila Mijnals
Dit artikel betreft een ingezonden opiniestuk. Voor de publicatie van ingezonden artikelen hanteren wij specifieke voorwaarden. Voor meer informatie of om zelf een ingezonden bericht te sturen, kunt u contact opnemen via [email protected] of direct via WhatsApp.
Let op: Publicatie van opiniestukken houdt niet in dat GFC Nieuws het eens is met de inhoud
