Vijf tot zes jaar geleden werd UMA Legal Aid & Marketing, onder mijn leiding, benaderd door het Uitvoeringsorgaan Basiszorg om ondersteuning te bieden bij het registreren van vrouwen zonder verzekering – met name zwangeren en ernstig zieken – zodat hun aanvraag voor de basiszorgverzekering versneld kon worden verwerkt.
Ik zei volmondig ‘ja’, want het betrof een humane noodzaak: geen enkele vrouw die zwanger is of ernstig ziek, mag verstoken blijven van medische zorg.
Als bedrijf hebben wij toen bijna 2000 vrouwen geregistreerd en doorgestuurd, waarvan de meeste binnen een week verzekerd waren.
Maar bij die hulpverlening stelde ik meteen een belangrijk uitgangspunt: dit mag geen eindpunt zijn, maar moet het begin vormen van een tweesporenbeleid.
Het één is urgentie – directe hulp. Het andere is beleid – duurzame empowerment. Zwangeren en zieken hebben recht op zorg, maar zij verdienen óók perspectief op een toekomst waarin zij niet structureel afhankelijk blijven van de staat.
Waarom ik stopte met registreren
Ruim twee jaar geleden ben ik gestopt met het registreren van zwangere vrouwen. Waarom? Omdat ik de trend waarvoor ik eerder had gewaarschuwd, zich als een film voor mijn ogen begon af te spelen.
Vrouwen die ik in jaar één had geholpen, stonden opnieuw aan mijn deur in jaar twee of drie – opnieuw zwanger, opnieuw onverzekerd, opnieuw in dezelfde uitzichtloze situatie.
Dat is precies de vicieuze cirkel die ik wil doorbreken.
Deze cyclus bevestigt dat noodhulp zonder vervolgbeleid slechts tijdelijk soelaas biedt, maar niets structureels verandert.
Armoede en zelfredzaamheid: onlosmakelijk verbonden
Armoede – het onvermogen om in basisbehoeften zoals voeding, huisvesting en kleding te voorzien – beperkt de zelfredzaamheid van mensen ingrijpend.
Zelfredzaamheid, oftewel het vermogen om zelf keuzes te maken en voor jezelf te zorgen, wordt haast onmogelijk in een context waarin mensen dagelijks moeten vechten om te overleven.
Hoe armoede zelfredzaamheid ondermijnt
Beperkte middelen: geen geld voor onderwijs, zorg, huisvesting of gezonde voeding.
Gezondheidsproblemen: slechtere gezondheid belemmert werk en participatie.
Beperkte kansen: geen toegang tot opleiding of werk, dus geen vooruitgang.
Sociale uitsluiting: isolement ondermijnt het opbouwen van netwerken.
Mentale gezondheid: chronische stress en onzekerheid leiden tot angst en depressie.
Hoe zelfredzaamheid armoede kan doorbreken
Financiële geletterdheid: beter leren omgaan met geld geeft grip op de toekomst.
Onderwijs en scholing: toegang tot betere banen en inkomensgroei.
Sociale participatie: versterkt netwerken, zelfvertrouwen en zingeving.
Toegang tot zorg: betere gezondheid betekent hogere arbeidsparticipatie.
Aanpak van diepere oorzaken: structurele ongelijkheid en discriminatie aanpakken.
De conclusie is helder: armoede en zelfredzaamheid beïnvloeden elkaar wederzijds.
Wie armoede wil bestrijden, moet tegelijk investeren in de versterking van zelfredzaamheid.
Beleidsherdefiniëring is onvermijdelijk
Vanuit de ministeries van Sociale Zaken en Onderwijs, waar ik in het verleden nauw bij betrokken ben geweest, zijn talrijke initiatieven ondernomen om burgers – vooral jongeren en vrouwen – weerbaar te maken.
Toch sneuvelden veel van deze programma’s of haalden ze het beleidsniveau niet, omdat beleidsmakers het belang niet zagen, of niet beseften dat afhankelijkheid mensen niet verheft, maar gevangen houdt.
Al enkele decennia wordt binnen het sociaal domein erkend dat we niet op dezelfde voet konden doorgaan. Er werd zelfs gewaarschuwd dat we bezig waren een sociale tijdbom te creëren. Toch kwam de beleidsverschuiving te laat of bleef steken op papier.
Tijd voor hernieuwde visie
Wat we nu nodig hebben is een realistisch, geïntegreerd sociaal beleid waarin noodhulp en empowerment hand in hand gaan. Denk aan:
Voorlichting in buurten, scholen en via media over seksuele gezondheid, gezinsplanning en rechten.
Toegang tot beroepsopleidingen, kinderopvang en psychologische begeleiding als voorwaarde voor langdurige ondersteuning.
Samenwerking tussen ministeries en maatschappelijke organisaties die het veldwerk doen.
Betrouwbare monitoring en evaluatie zodat geld niet verspild wordt aan beleid dat geen impact heeft.
Gerichte ondersteuning voor jongeren via onderwijs, stageplaatsen en mentorschap.
Investeren in kracht, niet afhankelijkheid
Als samenleving kunnen we armoede niet volledig uitbannen, maar we kunnen mensen wél wapenen met kennis, tools en kansen. Dat begint bij een overheid die niet alleen redt, maar bouwt. Die mensen niet klein houdt, maar versterkt.
Die niet werkt aan symptoombestrijding, maar aan structurele verandering.
Geef mensen niet alleen een vis, maar geef ze ook de hengel.
Namens UMA Legal Aid & Marketing
Sheila Mijnals – Directeur
Dit artikel betreft een ingezonden opiniestuk. Voor de publicatie van ingezonden artikelen hanteren wij specifieke voorwaarden. Voor meer informatie of om zelf een ingezonden bericht te sturen, kunt u contact opnemen via info@gfcnieuws.com of direct via WhatsApp.
Let op: Publicatie van opiniestukken houdt niet in dat GFC Nieuws het eens is met de inhoud
