Op 9 augustus herdenkt de wereld de International Day of the World’s Indigenous Peoples, een dag van erkenning, maar ook van pijnlijke herinnering voor de Inheemse gemeenschappen in Suriname.
Terwijl wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor de bescherming van Inheemse culturen, talen en rechten, blijft de realiteit in ons land pijnlijk achter: structurele verwaarlozing en het niet naleven van fundamentele rechten is de norm geworden.
Het gaat hier niet alleen over juridische termen of verdragen. Het gaat over mensen.
Over gemeenschappen die generaties lang op hetzelfde land leven, maar keer op keer zien hoe hun grond wordt weggegeven aan grote bedrijven zonder dat zij worden geraadpleegd.
Over vrouwen die hun kostgrond kwijtraken en daardoor hun gezin niet meer kunnen voeden.
Over kinderen die hun school niet kunnen bereiken omdat wegen geblokkeerd zijn door concessiehouders.
Deze structurele verwaarlozing betekent:
– Geen toegang tot schoon drinkwater terwijl rivieren vervuild raken door goudwinning.
– Geen stem in beslissingen die hun leefgebied en cultuur rechtstreeks beïnvloeden.
– Het steeds weer moeten vechten voor rechten die internationaal al lang zijn erkend, maar nationaal worden genegeerd.
Het grondenrechtenvraagstuk en internationale verplichtingen
Suriname is partij bij internationale verdragen zoals het Verdrag inzake Inheemse en in stamverband levende volkeren (ILO-Verdrag 169) en het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR).
Ook is Suriname gebonden aan het Amerikaans Verdrag voor de Rechten van de Mens. Deze verdragen verplichten de staat om Inheemse volkeren te beschermen, hun leefgebieden te erkennen en hun cultuur te waarborgen.
De Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens heeft in meerdere baanbrekende uitspraken – waaronder Moiwana Village v. Suriname (2005), Saramaka People v. Suriname (2007) en Kaliña en Lokono Peoples v. Suriname (2015) – de staat opgedragen om grondenrechten te erkennen en te beschermen. Toch is de uitvoering van deze vonnissen tot op heden minimaal of geheel afwezig.
Dit voortdurende negeren van internationale en regionale verplichtingen schaadt niet alleen de Inheemse gemeenschappen, maar ook de geloofwaardigheid van Suriname als rechtsstaat.
Impact op onze doelgroep
Wanneer een vrouw haar land verliest, verliest zij niet alleen haar bron van inkomsten, maar ook haar rol in het doorgeven van cultuur en kennis. Dit raakt hele dorpen: economisch, sociaal en spiritueel.
Het ontbreken van rechtszekerheid over grondenrechten zorgt ervoor dat duurzame economische initiatieven in deze gebieden nauwelijks kunnen ontstaan.
Het belemmert investeringen in landbouw, ecotoerisme en andere projecten die juist bijdragen aan zelfredzaamheid en armoedebestrijding.
Wat moet er gebeuren?
De tijd van uitstel is voorbij.
Onmiddellijke implementatie van de vonnissen van het Inter-Amerikaans Hof, inclusief het erkennen van Inheemse en tribale grondenrechten.
Een wettelijk kader dat vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming van Inheemse gemeenschappen verplicht stelt bij beslissingen over hun grond en hulpbronnen.
Sociale investeringen in onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur in Inheemse gebieden, zodat deze gemeenschappen niet alleen overleven, maar kunnen bloeien.
Duurzame economische ondersteuning voor initiatieven die door de gemeenschappen zelf worden geleid.
Geen lege ceremonie
De viering van de Dag der Inheemsen mag geen lege ceremonie zijn. Het moet een moment zijn waarop de staat zichzelf een spiegel voorhoudt. Erkenning zonder actie is slechts symboliek.
De Inheemse volkeren van Suriname verdienen meer dan mooie woorden; zij verdienen rechtvaardigheid, bescherming en de mogelijkheid om in vrijheid en waardigheid te leven op hun eigen land.
UMA Legal Aid & Marketing
Maatschappelijk betrokken. Juridisch daadkrachtig. Voor een rechtvaardig Suriname.
