Criminaliteit in Suriname ligt niet alleen aan gebrekkig politieoptreden, stelt het KIVC

In een interview met GFC Nieuws verduidelijkt het internationale onderzoeksinstituut KIVC dat het gangbare narratief in Suriname, dat de verharding van criminaliteit uitsluitend toe te schrijven is aan een gebrek van streng politieoptreden, te eenzijdig is.

Volgens het KIVC is het simpelweg te kort door de bocht om de schuld steeds bij het ministerie van Justitie neer te leggen.

Hoewel een verhoogde pakkans van criminelen noodzakelijk is, spelen meerdere structurele factoren een minstens zo belangrijke rol bij de toename en escalatie van misdaad.

Economische en buurt-invloeden

Onderzoek uit westerse landen wijst consequent op een complex samenspel van oorzaken achter crimineel gedrag.

Zo laat recent onderzoek zien dat economische ongelijkheid kan leiden tot wantrouwen jegens maatschappelijk gevestigde instituten, wat mensen op een pad van zogenoemde “sociale weerstand” zet, met als mogelijk gevolg property crimes of kleine overtredingen.

In gebieden met hoge armoede, lage werkgelegenheid en beperkte zekerheden biedt misdaad vaak een verleidelijke weg: snelle financiële beloning, met weinig uitzicht op hulp via legale kanalen.

Daarnaast tonen studies aan dat de fysieke en sociale leefomgeving, woonwijken, infrastructuur en buurtcohesie, sterk bijdragen aan veiligheid of juist onveiligheid.

Buurten met verloedering, gebrek aan sociale samenhang, weinig sociale controle en weinig sociale binding blijken vaker te kampen met overlast en laagwaardige criminaliteit.

Voor landen als Suriname, waar sommige wijken kampen met vergelijkbare omstandigheden, is het belangrijk om deze omgevingsaspecten bij de analyse te betrekken, stelt het KIVC.

Verder waarschuwen criminologen dat het zomaar criminaliseren van armoede en economische onzekerheid averechts kan werken. Mensen die structureel weinig kansen hebben, voelen zich uitgesloten en zijn vatbaarder voor deviant gedrag.

Waarom betere pakkans van belang is én wat anders moet

Toch erkent KIVC dat het vergroten van de pakkans, oftewel de effectiviteit en zichtbaarheid van opsporing en straf, fundamenteel blijft.

In een economisch-criminologisch model wordt bijvoorbeeld aangetoond dat de samenleving uiteindelijk duurder uit is als criminaliteit onaangeroerd blijft: de kosten van onbestraft misdrijf wegen zwaar.

In het Surinaamse kader betekent dit dat een betere justitiële infrastructuur, meer capaciteit voor opsporing en een duidelijke stijging van de “risico dat je gepakt wordt” noodzakelijk is om misdadigers af te schrikken.

Maar het KIVC benadrukt dat dit op zichzelf onvoldoende is. Andere beleidsmaatregelen zoals het versterken van bestaanszekerheid, werkgelegenheid, onderwijs, en sociaal-economische ondersteuning zijn even belangrijk om de onderliggende oorzaken aan te pakken.

Het instituut noemt expliciet dat kansenongelijkheid, gebrekkige sociale binding, verwaarlozing van wijken, armoede en uitzichtloosheid op lange termijn vaak over het hoofd worden gezien, terwijl zij een vruchtbare bodem vormen voor misdaad.

Een louter repressieve aanpak ondervangt wel de symptomen, maar raakt de diepere oorzaken niet.

Voor Suriname is dit volgens KIVC de les. Het debat over criminaliteit moet breder en genuanceerder. Meer justitie is nodig, maar sámen met sociale hervormingen en investeringen in gemeenschappen. Alleen dan is volgens KIVC een duurzame daling van criminaliteit denkbaar.