In een democratische rechtsstaat is het Openbaar Ministerie (OM) geen uitvoeringsdienst die naar believen kan worden hervormd, maar een constitutioneel ankerpunt van de strafrechtspleging.
Juist daarom is de verontwaardiging van procureur-generaal Garcia Paragsingh over de recente initiatiefwetten niet alleen begrijpelijk, maar ook fundamenteel terecht.
Wanneer wetsvoorstellen die direct ingrijpen in de kern van het vervolgingsapparaat worden ingediend zonder voorafgaand overleg, raakt dat niet slechts een instituut, maar het evenwicht van de rechtsstaat zelf.
Wetgeving zonder dialoog ondermijnt instituties
Dat het OM via de media moest vernemen dat er wetten zijn ingediend die zijn functioneren rechtstreeks raken, is meer dan een communicatieve misser. Het wijst op een bestuurscultuur waarin macht prevaleert boven zorgvuldigheid.
In een volwassen democratie is consultatie geen gunst, maar een vereiste. Zeker wanneer het gaat om voorstellen zoals de instelling van een College van procureurs-generaal, dat diep ingrijpt in de hiërarchie, onafhankelijkheid en verantwoordelijkheidsstructuur van het OM.
Wetgeving die zonder dialoog wordt opgelegd, draagt het risico in zich van willekeur, politieke motieven en institutionele schade.
Het OM is niet de oorzaak van trage rechtspraak
Een kernpunt in de reactie van de pg verdient nadrukkelijke ondersteuning: het Openbaar Ministerie is niet verantwoordelijk voor de duur van strafzaken zodra deze ter zitting zijn uitgeroepen.
Het OM is dominus litis tot aan de zitting, daarna ligt de regie bij de rechterlijke macht. Dat is geen mening, maar een vaststaand beginsel van strafprocesrecht. Het framen van het OM als structurele oorzaak van vertragingen is juridisch onjuist en bestuurlijk gemakzuchtig.
Wie werkelijk knelpunten wil oplossen, moet durven kijken naar derechterlijke capaciteit, procesplanning,
ondersteuning van het Hof en de totale keten van strafrechtspleging.
Zonder die analyse is structurele hervorming niets meer dan symboolpolitiek.
Institutionele versterking vraagt inhoud, geen machtsspel
De vraag of Suriname – met zijn bevolkingsomvang en institutionele schaal – een College van procureurs-generaal nodig heeft, is legitiem.
Maar die vraag moet worden beantwoord op basis van feiten, studies en vergelijking met andere rechtsstelsels, niet op basis van politieke aannames.
Het OM heeft terecht aangegeven dat onduidelijk is welk probleem hiermee precies wordt opgelost. Hervormen zonder probleemdefinitie is bestuurlijk roekeloos.
Institutionele versterking vereist inhoudelijke argumenten, geen machtsverschuivingen.
Gelijke maatstaven zijn essentieel voor legitimiteit
Ook de discussie over de pensioenleeftijd raakt aan rechtsstatelijke gelijkheid. Wanneer voor de president en leden van het Hof van Justitie een pensioenleeftijd van 70 jaar geldt, is het volstrekt redelijk dat het OM vraagt waarom voor de procureur-generaal – eveneens verbonden aan het Hof – andere maatstaven zouden gelden.
Ongelijke behandeling zonder overtuigende rechtvaardiging ondermijnt de legitimiteit van wetgeving en voedt wantrouwen.
Het OM beschermen is de rechtsstaat beschermen
De kern van deze kwestie overstijgt personen en posities. Het gaat om de vraag welk type rechtsstaat Suriname wil zijn.
Een rechtsstaat waarin:
instituties worden betrokken,
checks and balances worden gerespecteerd,
en hervormingen plaatsvinden mét de professionals die het systeem dragen,
of een rechtsstaat waarin besluiten worden opgelegd, kritiek wordt genegeerd en instituties worden verrast via persconferenties.
Het Openbaar Ministerie verdient bescherming tegen bestuurlijke overhaastheid en politieke framing. Niet omdat het boven kritiek staat, maar omdat een onafhankelijke vervolgingsautoriteit een van de laatste verdedigingslinies is tegen willekeur.
Wie de rechtsstaat serieus neemt, neemt het OM serieus.
S. Akkal
Dit artikel betreft een ingezonden opiniestuk. Voor de publicatie van ingezonden artikelen hanteren wij specifieke voorwaarden. Voor meer informatie of om zelf een ingezonden bericht te sturen, kunt u contact opnemen via [email protected] of direct via WhatsApp.
Let op: Publicatie van opiniestukken houdt niet in dat GFC Nieuws het eens is met de inhoud
