Schrikbarende afname biodiversiteit brengt gezondheid van de mens in gevaar

GFC NIEUWS- De wilde dieren populaties wereldwijd zijn sinds 1970 met gemiddeld tweederde afgenomen (68%).
In Latijns-Amerika is de situatie veel erger, met een gemiddelde afname van 94%, als gevolg van menselijke activiteiten. Deze zorgelijke conclusies staan in het WWF Living Planet Report 2020 dat vandaag over de hele wereld is verschenen. In Suriname, Guyana en Frans-Guyana is de sterke afname van nesten van de bedreigde lederschildpad de laatste jaren zeer verontrustend.
In het tweejaarlijkse WWF-rapport over populatietrends van zoogdieren, vogels, vissen, reptielen en amfibieën tussen 1970 en 2016 wordt de alarmbel geluid. Het grootschalige verlies van natuur wereldwijd kan de economie en de mondiale veiligheid ontwrichten en de menselijke gezondheid in gevaar brengen. Het WWF Living Planet Report toont aan dat de vernietiging van natuur en illegale handel in wilde dieren en planten de planeet kwetsbaar maken voor zoönotische pandemieën, zoals COVID-19.
De belangrijkste oorzaak van het verlies van biodiversiteit op land is verandering in landgebruik, met name de omzetting van intacte natuurlijke habitats – zoals bossen, graslanden en mangroven – in landbouwgrond. Op de oceanen is overbevissing de grootste bedreiging voor de biodiversiteit. Andere oorzaken van natuurverlies zijn excessieve jacht en stroperij, vervuiling en mijnbouw, waaronder goud-, olie- en gaswinning.
Lederschildpad dreigt uit Guiana’s te verdwijnen
In Suriname en Guyana zijn nog grote delen van het bos, grasland en zoetwatergebieden in tact, in tegenstelling tot veel andere landen in Latijns Amerika. Maar de enorme afname van het aantal nesten van lederschildpadden (aitkanti) in de Guiana’s is wel zeer zorgwekkend. De populatie zeeschildpadden wordt in kaart gebracht door het tellen van nesten. Dit aantal heeft het laagste niveau in decennia bereikt. In Suriname is het aantal nesten van lederschildpadden tussen 2001 en 2018 met 95% afgenomen.
In 2018 werden er slechts 719 geteld. In Guyana, dat minder legstranden heeft, bedroeg de daling 90% en werden er in 2018 slechts 56 nesten waargenomen. In Frans-Guyana fluctueerde het aantal lederschildpadnesten. Na een stijging in 2009, toen 16.309 nesten werden geteld, volgde een steile daling tot 815 nesten in 2018. Vergeleken met 2001 bedroeg de daling 84%. Deze recente gegevens van nesten maken geen deel uit van het WWF Living Planet Report, maar zijn wel exemplarisch voor het verlies aan biodiversiteit dat het rapport beschrijft.
Het aantal nesten van de groene schildpad (krapé) en de olive ridley (warana) is laag, maar wel stabieler. In Suriname was de laatste jaren wel een daling te zien. De oorzaken van de afname van het aantal lederschildpadden is niet wetenschappelijk vastgesteld, maar bijvangst als gevolg van niet-duurzame visserijpraktijken is een groot probleem voor zeeschildpadden wereldwijd. In de kleinschalige visserij worden nog steeds netten gebruikt waarin schildpadden verstrikt raken en verdrinken. Ook achtergelaten of afgedankt vistuig in zee – zogenoemde spooknetten – vormt een bedreiging voor schildpadden.
WWF Guianas roept op tot meer wetenschappelijk onderzoek naar het aantal zeeschildpadden dat als bijvangst wordt gevangen. Er is ook meer aandacht nodig voor de introductie van duurzamer vistuig, alternatieve manieren om te vissen en voorlichting over de juiste manier om zeeschildpadden vrij te laten.
WWF Guianas heeft zich ingezet voor de introductie van de Turtle Excluder Devices (TED) in de industriële visserij, waardoor schildpadden uit netten kunnen ontsnappen. Ook heeft WWF Guianas een gids uitgegeven die vissers laat zien hoe ze bedreigde en beschermde soorten, zoals schildpadden, kunnen herkennen en veilig uit hun netten kunnen halen om ze terug te zetten in zee.
Ombuigen van de trend
David Singh, directeur van WWF Guianas: “De toenemende natuurvernietiging wereldwijd heeft gevolgen voor de natuur en de menselijke gezondheid. Suriname, Guyana en Frans-Guiana zijn nog de groenste landen op aarde, maar ook onze biodiversiteit staat steeds meer onder druk. Zeeschildpadpopulaties nemen af, stroperij is een ernstig probleem, ontbossing lijkt toe te nemen en riviervervuiling met kwik door onverantwoorde mijnbouwpraktijken vormt een ernstig gezondheidsrisico voor mensen. We kunnen de trend omkeren en ervoor zorgen dat de Guiana’s een baken van hoop voor de wereld worden. Maar dat lukt alleen als we kiezen voor gedurfder natuurbescherming en een hervorming naar een duurzame economie en samenleving.”
Een groot deel van de achteruitgang van biodiversiteit in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied komt door de afname van reptielen, amfibieën en vissen. Dit heeft te maken met verschillende bedreigingen. Reptielen lijden onder veranderingen in landgebruik en overexploitatie. Zoetwatervissen worden het meest getroffen door overbevissing en fragmentatie van habitats. In de Guiana’s is onverantwoorde goudwinning de grootste boosdoener. Voor amfibieën vormen ziekte en verlies van leefgebied de grootste bedreigingen. Een van de slachtoffers zijn harlekijnkikkers, die ook voorkomen in de Guiana’s. In Ecuador, Venezuela en Colombia zijn 29 soorten uitgestorven, waarschijnlijk door een ziekte die verband houdt met klimaatverandering.
Een bedreiging voor onze gezondheid en ons welzijn
De natuurlijke hulpbronnen voor de mens zijn divers; van traditionele medicijnen en farmaceutische producten uit planten tot de zuivering van water. De huidige impact op het milieu door de mens ondermijnt echter het vermogen van natuurlijke systemen om de mensheid te helpen en vormt zelfs een bedreiging voor de gezondheid. Een voorbeeld is de recente opkomst van zoönotische ziekten, grotendeels veroorzaakt door aantasting van het milieu en ecosystemen. Zo veroorzaakt de COVID-19-pandemie enorm veel leed en sociale en economische verstoringen. Hoewel de exacte oorsprong van het coronavirus onzeker blijft, is tot 60% van de huidige infectieziekten afkomstig van dieren en bijna driekwart daarvan is afkomstig van wilde dieren.
Natuurbescherming en duurzame hervorming
Het WWF Living Planet Report concludeert dat natuurbehoud essentieel is, maar niet voldoende om het verlies aan biodiversiteit te keren. Dat vereist hervorming van voedselproductie en -consumptie. De natuurlijke grenzen van de planeet moeten het uitgangspunt worden voor politieke en economische beslissingen om zo de oorzaken van verandering van landgebruik te stoppen en de productie van afval te verminderen.
Vandaag verschijnt in het wetenschappelijke tijdschrift Nature het artikel ‘Bending the curve of terrestrial biodiversity’. De paper, geschreven door WWF en meer dan 40 NGO’s en academische instellingen, maakt duidelijk dat het stoppen van natuurverlies alleen mogelijk is als gedurfdere, ambitieuzere natuurbescherming wordt gecombineerd met duurzame hervorming van de economie en maatschappij.
“Om het verlies aan biodiversiteit om te buigen, moeten we de natuur beter beschermen en duurzamer consumeren en produceren”, zegt Michiel van den Bergh, directeur natuurbescherming in Suriname van WWF Guianas. “De cruciale band tussen mens en natuur is duidelijk zichtbaar in de Guiana’s; van gemeenschappen in het binnenland die voor hun levensonderhoud deels afhankelijk zijn van de natuur om hen heen tot aan de kust waar mangrovebossen steden beschermen tegen overstromingen. We kunnen allemaal bijdragen aan natuurbehoud en de opbouw van een duurzame economie en samenleving. “