Hoor en wederhoor: Rol van de media, niet alleen van schrijver of spreker

Artikelen worden vaak aan de kant gezet omdat “men” vindt dat ze beledigend zijn. Het is goed dat mediakanalen optreden als gatekeepers (bewakers) en ervoor zorgen dat bepaalde grenzen niet worden overschreden.

Maar waar ligt de grens? Wanneer is er sprake van misbruik van mediamacht, censuur en vooral politiek druk om bepaalde mensen de mond te snoeren en zo vorm en deftigheid te gebruiken in plaats van inhoudt en nuance?

Twee maten en twee gewichten

Wat is dan de zin van het toestaan van reacties op Facebook en andere sociale media, waar iedereen de krant, journalist, schrijver of podcastdeelnemer voor schut kan zetten en voor “vies en vuil” kan uitschelden?

Als 99% van de reacties op posts van “gerespecteerde” mediahuizen, die zich normaal aan de regels houden, alleen maar bestaan uit scheldwoorden en beledigingen, wat is dan het nut om dit wel toe te staan en aan de andere de deftiheids-criteria te misbruiken om te censureren?

Wat is een gatekeeper?
Een gatekeeper is iemand of een organisatie die bepaalt welke informatie wordt gepubliceerd en welke niet. In dit geval zijn de mediakanalen de gatekeepers die beslissen welke artikelen wel of niet worden gedeeld.

Ik ben van mening dat het toestaan van reacties op media-posts, zoals het nu gaat, geen nut heeft, behalve dan dat het misschien een therapeutische waarde heeft voor mensen die enig gevoel van fatsoen hebben.

Het lijkt erop dat er met twee maten wordt gemeten. Als “Oma Simons” niet mag spreken, terwijl ze een oma is, en “Ghetto Mama NPS” en “Ghetto Papa NPS” niet mogen, terwijl deze twee partijen de ghetto’s hebben laten ontstaan en groeien onder hun toeziend oog (ondanks de bezorgdheid van de voormalige kolonialist die geld beschikbaar stelde om juist ghetto-vorming te voorkomen), dan is er sprake van ongelijkheid.

Wat is therapeutische waarde?
Therapeutische waarde betekent dat iets een positief effect heeft op iemands emotionele of mentale gezondheid. In dit geval zouden mensen misschien even hun frustraties kunnen uiten door te schelden, maar het heeft verder geen nut.

Karikatuur schetsen hoort bij journalistiek, columns en andere onschuldige uitingen. Maar in Suriname lijkt het alsof de vorm (hoe iets wordt gezegd) belangrijker wordt gevonden dan de inhoud (wat er wordt gezegd). Hierdoor wordt de inhoud vaak onderdrukt, terwijl de vorm meer ruimte krijgt.

Wat is een karikatuur?
Een karikatuur is een overdreven of humoristische weergave van iemand of iets, vaak met de bedoeling om een punt te maken of kritiek te leveren.

Dit brengt mij bij het belangrijke onderwerp van wat nu de verantwoordelijkheden zijn van ons allen. Het is duidelijk dat er een verschil is tussen hoe artikelen worden behandeld en hoe reacties op sociale media worden toegestaan.

Als we eisen dat artikelen aan bepaalde normen voldoen, moeten we ook eisen dat reacties op sociale media aan diezelfde normen voldoen. Anders creëren we een situatie waarin de ene vorm van communicatie streng wordt gecontroleerd, terwijl de andere volledig wordt vrijgegeven, wat leidt tot ongelijkheid en inconsistentie.

Hoor en wederhoor: meer dan een formaliteit en “Surinaamse deftigheid” zonder inhoud
Hoor en wederhoor betekent simpelweg dat iedereen die wordt zwartgemaakt of wordt aangepakt, de mogelijkheid moet krijgen om te reageren op bewijs, beschuldigingen of uitspraken.

Het is niet zomaar een technisch proces, maar een essentieel onderdeel van eerlijk en transparant informeren. Het zou niet moeten betekenen dat er hele rechtszaken worden gevoerd in de krant of op de radio, of dat men zich vastbijt in achterhaalde beschuldigingen en dat er gedeeld wordt met vooringenomen standpunten.

Het is vooral een eigen verantwoordelijkheid van zowel de media als de betrokkenen en dus ook de besproken persoon zelf.

De rol van de media: actief stimuleren, niet over de schutting gooien
Veel media navigeren nog steeds te passief in deze context.

Als iemand in een artikel, op televisie of via andere kanalen wordt aangevallen of zwartgemaakt, is het niet voldoende om simpelweg de beschuldigingen te laten staan en naast de tekst een korte reactie van die persoon te plaatsen.

De echte journalistieke kracht ligt in het actief zoeken en stimuleren van het moment waarop de betrokkene zelf kan reageren. Het bevindt zich in het initiatief dat de media nemen om die persoon op te zoeken, hem of haar te vragen om te reageren, en de reactie ook echt te geven.

Het belang vanzelf initiatief en verantwoordelijkheid
Indien iemand door een artikel, social media of een uitzending wordt aangevallen, heeft die persoon altijd de mogelijkheid om zelf initiatief te nemen.

Bijvoorbeeld door zelf de radio, tv of krant op te zoeken, of via social media en eigen publicaties de eigen kant van het verhaal te vertellen.

Het is niet de taak van de aangesproken persoon om altijd te wachten totdat de media besluiten om te vragen, maar juist dat de media zelf deze verantwoordelijkheid neemt.

Vooral als het gaat om de bekende Surinamers of politici!

Een voorbeeld: Als er over mij wordt beweerd dat ik iets verkeerd heb gedaan, compleet fout ben, kan ik zelf in de pen klimmen, een podcast maken of contact zoeken met journalisten om mijn kant van het verhaal te vertellen.

De journalist kan dat initiatief vervolgens ondersteunen door die persoon actief uit te nodigen en de reactie duidelijk weer te geven. Dit zorgt voor een eerlijke en volledige representatie en staat garant voor een cultuur van openheid en transparantie.

Waarom is dit belangrijk?
Het verschil tussen een oppervlakkige hoor en wederhoor en een goede, eerlijke waarheidsvinding is de actieve rol van de media.

Een mediaprofessional die enkel de reactie van één kant weergeeft zonder die van de andere kant, doet geen recht aan het beginsel. Maar ook de geïnterviewde of beschuldigde moet zich realiseren dat het zelf initiatief nemen, hun beste wapen is.

Een advocaat pleit altijd in het voordeel van de cliënt wanneer hij of zij aan hoor en wederhoor doet. De route van de media moet daarom altijd zijn: door iemand actief op te zoeken, diens verhaal te horen en dat eerlijk en uitgebreid te publiceren.

Dat is de beste garantie voor correcte verslaggeving en voor het voorkomen van eenzijdige of bevooroordeelde berichtgeving.

Conclusie
Het is belangrijk dat we allemaal onze verantwoordelijkheid nemen in hoe we communiceren en reageren. Mediakanalen moeten consistent zijn in het toepassen van regels, zowel voor artikelen als voor reacties op sociale media.

Alleen zo kunnen we zorgen voor een eerlijke en respectvolle manier van communiceren, waarin zowel de vorm als de inhoud de aandacht krijgen die ze verdienen.

In een rechtvaardige samenleving is het principe van hoor en wederhoor een fundamenteel fundament. Het wordt vaak gereduceerd tot een formaliteit die alleen de schrijver of degene die een artikel of uitspraak heeft gedaan, moet naleven.

Maar deze verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de persoon die een standpunt of beschuldiging uit, maar vooral ook bij de media zelf. Zij dragen de plicht om actief te stimuleren dat iedereen de kans krijgt om zijn of haar kant van het verhaal te vertellen.

Hoor en wederhoor is niet slechts een verplichte formulering voor journalisten of schrijvers, het is een gedeelde verantwoordelijkheid.

De media moeten niet wachten tot iemand zelf de eerste stap zet om te reageren, maar actief de andere partij zoeken en helpen haar of zijn verhaal te doen.

Alleen zo krijgen we een eerlijk, open en rechtvaardig debat, dat de kern vormt van een gezonde democratie.

Het gaat niet alleen om het recht van degene die wordt beschuldigd of aangevallen, maar vooral om het recht van de samenleving op volledige en genuanceerde informatie. Dat is de ware kracht van hoor en wederhoor.

Dr. Ashwin Ramcharan RO