De verhoging van de straf tot 30 jaar voor de dader in de gruwelijke zaak rond Maria Da Silva is een hard, noodzakelijk signaal: het Openbaar Ministerie en het Hof hebben laten zien dat de rechterlijke macht kan en wil ingrijpen wanneer extreem gendergeweld plaatsvindt. Maar één stevige uitspraak is geen wondermiddel.
De schrijnende realiteit is dat femicide en seksueel geweld onderdeel zijn van een veel complexer geheel.
Van structurele ongelijkheid, institutionele lacunes en ontoereikende preventie en dat vraagt om meerdere, goed op elkaar afgestemde antwoorden.
Cijfers die niet mogen worden genegeerd
Wereldwijd heeft bijna één op de drie vrouwen ooit fysieke en/of seksuele partner- of niet-partnergeweld meegemaakt, een schaal die aandringt op urgent en systematisch beleid.
Regio’s dichtbij huis tonen al even alarmerende cijfers: in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied werden alleen al in 2021 duizenden femicides geregistreerd — het probleem is structureel en regionaal.
Deze cijfers maken twee dingen duidelijk: straffen zijn nodig (preventieve en repressieve rechtspraak), maar ze zijn nooit voldoende zonder krachtige preventie, data en dienstverlening.
Waarom het ingewikkeld is en daarom geen eenvoudige oplossingen kent
Geweld tegen vrouwen is niet slechts een privé misdrijf; het is een samenspel van factoren: culturele normen die geweld en machtsongelijkheid in stand houden, economische afhankelijkheid die slachtoffers gevangen houdt, institutionele tanden die missen bij vroegtijdige signalering, én juridisch-procedurele vertragingen die daders kansen geven.
Bovendien verandert het risico door digitalisering: online intimidatie vergroot het risico op offline aanvallen en kan vrouwen kwetsbaar maken in hun publieke en private leven.
Kortom elke maatregel die los staat van andere maatregelen (wetshandhaving zonder opvang, preventie zonder wetshandhaving, wetten zonder uitvoering) blijft half werk — “plaster on the wound”.
Bewezen modellen die Suriname kan benutten
Onderstaand een samengestelde set van bewezen, internationaal onderbouwde maatregelen die samen een coherent systeem vormen. Ik geef telkens concrete voorbeelden en verwijzingen naar evaluaties en best practices.
1) Sterkere wetgeving én consequente uitvoering
Voorbeelden: Brazilië’s Maria da Penha-wet (2006) toont aan dat wetgeving, gecombineerd met institutionele maatregelen, effect kan hebben.
Studies vinden verminderingen in bepaalde geweldindicatoren en aangiftenstijgingen door verbeterde respons. Implementatie én capaciteit zijn cruciaal; een wet zonder middelen is weinig waard.
Recent zagen we ook wetgevende versterkingen (bv. in Brazilië) die praktische beschermingsmaatregelen mogelijk maken (verwijdering uit woning, enkelbanden – UMA heeft eerder hiervoor gepleit- en wapenverbod). Wetgeving moet dus gepaard gaan met operationele tools.
Wat Suriname kan doen: toets bestaande wetten aan internationale standaarden, vul juridische lacunes (bv. rond bescherming, verwijdering van wapens), en bewaak uitvoering: budgetten, training en toezicht.
2) Gespecialiseerde vervolging en rechtbanken
Specialist Domestic Violence Courts en gespecialiseerde aanklagers verbeteren consistentie, snelheid en slachtoffergerichtheid in behandeling van zaken.
Evaluaties uit het Verenigd Koninkrijk en elders tonen dat gespecialiseerde trajecten beter aansluiten op slachtoffers en de kwaliteit van bewijsvoering verhogen.
Wat Suriname kan doen: richt één of meer gespecialiseerde units/teams (politie + parket + rechterlijke experts) op die geweldszaken gestroomlijnd behandelen, inclusief trauma-geïnformeerde training.
3) Multidisciplinaire risicobeoordeling (MARAC / Multi-agency aanpak)
Het MARAC-model — waarbij politie, maatschappelijk werk, gezondheidszorg, huisvesting en andere partijen casussen van hoog risico bespreken en coördineren — reduceert hernieuwd contact met dader en verhoogt veiligheid. Multiculturele casestudies tonen dat gedeelde informatie en concrete veiligheidsplannen levens kunnen redden.
Wat Suriname kan doen: introduceer piloot-MARACs in districten met hoge meldingsgraad; verbind politie, OM, gezondheidszorg, opvang en lokale gemeenschapsleiders.
4) One-Stop Centres & holistische dienstverlening
Eén-loket-zorg (medisch, psychosociaal, juridisch) verlaagt drempels voor slachtoffers en verbetert bewijsverwerving. Wereldwijde programma’s en de Spotlight-initiative beschrijven deze centra als “best practice” voor geïntegreerde hulpverlening.
Wat Suriname kan doen: zet per regio één geïntegreerde dienst op (of netwerk van diensten) met medische forensische expertise, juridische bijstand en psychologische zorg; train personeel in victim-centred care.
5) Datagedreven aanpak en nationale registratie
Zonder betrouwbare data geen beleid. Een nationaal register van geweldzaken (geanonimiseerd waar nodig) helpt trends ontdekken, hotspots opsporen en beleid evalueren. ECLAC en WHO benadrukken de noodzaak van systematische registratie om femicide en patroonherkenning te bestrijden.
Wat Suriname kan doen: ontwikkel een interoperabel dataplatform waarmee politie, ziekenhuizen en OM (met waarborgen voor privacy) incidenten en uitkomsten delen.
6) Preventie: scholen, gemeenschappen en economie
Langdurige gedragsverandering komt via educatie (gendergevoelig curriculum, seksuele voorlichting), sport- en buurtprogramma’s die jongemannen alternatieve mannelijkheid aanbieden, en economische empowerment van vrouwen (toegang tot werk, microkrediet). Onderzoek wijst uit dat alleen repressie onvoldoende is; preventie vermindert de aanwas van toekomstig geweld.
Wat Suriname kan doen: nationale preventiecampagnes, schoolprogramma’s, en lokale jongerenprojecten gekoppeld aan monitoring.
7) Bescherming tegen digitale en hybride vormen van geweld
Online misbruik escaleert naar offline risico’s; beleid moet technologiebedrijven aanspreken, slachtoffers digitale bescherming bieden en meldpunten integreren. UN Women en recente rapporten tonen de link tussen digitale en fysieke bedreigingen.
Wat Suriname kan doen: nationale richtlijnen voor online bedreiging, training van opsporingsdiensten in digitale sporen, en samenwerking met platforms.
Institutionaliseer véél méér dan straf: training, financiering en toezicht
Wetten, centra en data zijn instrumenten, mensen werken ermee. Training van politie, aanklagers, rechters, medische staf en maatschappelijk werkers in trauma-informed en gender-sensitieve benaderingen is onmisbaar.
Kritische valkuilen om te vermijden
Wetgeving zonder middelen. Strafverzwaring zonder capaciteit leidt tot frustratie. (Maria da Penha-effect toont dat implementatie het verschil maakt).
Symbolische politiek. Louter publieke verontwaardiging zonder structurele follow-up normaliseert teleurstelling.
Stigma en klachtonderdrukking. Als slachtoffers bang zijn voor represailles of sociaal isolement, blijft geweld verborgen.
Hoop, want verandering is mogelijk
De verhoging naar 30 jaar is bewijs dat justitie wél houvast kan bieden. Maar hoop ontstaat pas echt wanneer rechtspraak deel wordt van een bredere keten: preventie, bescherming, herstel en data-gestuurde beleidsvorming.
Landen in de regio hebben aangetoond dat wetgeving, gecombineerd met gespecialiseerde diensten en data, het verschil kan maken. Suriname kan deze lessen toepassen, op maat van eigen cultuur, bestuursstructuur en beschikbare middelen.
Rechtspraak zoals in deze zaak is broodnodig, het straft het verleden. Maar onze plicht is toekomstgericht: bouw een systeem dat geweld voorkomt, slachtoffers beschermt en daders uitschakelt uit samenleving. Dat vergt politieke moed, budgettaire keuzes en jaren van consistente uitvoering.
Als we nu investeren in die keten, kunnen we op termijn minder gedwongen zijn om elkaar over zulke gruwelijke zaken te horen. Dat is niet naïef optimisme, dat is beleid met visie.
Sheila Mijnals
Directeur UMA Legal Aid & Marketing
Geraadpleegde bronnen en suggesties voor verder lezen
WHO. Violence against women fact sheet.
ECLAC. Femicide in Latin America and the Caribbean (press releases / data).
MARAC / multi-agency risk assessment evidence review (UK).
Spotlight Initiative. One-Stop Centres en holistische dienstverlening voor VAWG.
CPS. Specialist Domestic Violence Courts review — lessons on specialized court responses.
